Borderline Times

De maatschappij vertoont dezelfde symptomen als een Borderline patiënt, aldus Dirk De Portwachter in zijn boek Borderline Times.

"Toenemende individualisering en verstedelijking leidt tot eenzaamheid." Cobra.be


“Neem nu verlatingsangst. In onze hele maatschappij is eenzaamheid een gigantisch en groeiend probleem, onder meer als gevolg van het wegvallen van sociale netwerken. En van de toenemende relationele instabiliteit, nog een kenmerk van borderline trouwens. Uiteraard moeten mensen die elkaar niet graag meer zien, niet tot elkaar veroordeeld blijven. Maar we zijn consumenten geworden in de liefde. Voldoet een relatie niet meer op alle vlakken, dan gaan we op zoek naar een andere partner. We verdragen niet langer de verveling die eigen is aan het leven en aan elke relatie.” Kuleuven.be

Borderline Times - Het einde van de normaliteit, Dirk de Portwachter op Bol.com

Is de irritatiegrens bereikt?

Leren van je voorouder

In sommige landen heb je zoiets als voorouderverering. "een systeem van rituelen en aanroepingen van de geesten van overleden verwanten". Ik vind het zelf in ieder geval soms erg verhelderend om aan een verre voorouder te denken, ergens in de prehistorie. Ik noem kijken in het vuur dan ook prehistorisch televisiekijken. Hoe stond mijn voorouder in het leven? En zo kwam ik op de volgende vergelijking met mijn eigen leven:

Lekker vuurtje, vrienden en een drankje... gewoon tijdloos.

Een leven vol gevaar
Mijn voorouder, laat ik hem Tonko noemen, leefde in een wereld vol gevaar: wilde dieren, vijandelijke stammen, natuurrampen, plagen, ziektes... en de stam waar hij deel van uit maakte, had wellicht ook nog onrechtvaardige wetten en gebruiken. Een grillige tijd, waarin de dood om iedere hoek loerde. Ik zie in mijn voorouder Tonko dan ook een echte bikkel :) Tonko stookte ook graag vuur, dronk alcohol en praatte met zijn vrienden. Hoe ging hij om met al die gevaren in zijn leven? Samenwerken met zijn stamleden, zoveel mogelijk leren van de wereld, en verder berusten in zijn lot of in de goden.

Lekker he! Bordje patatje met, calorierijkvoedsel gewoon voor een paar euro te krijgen. Dat had Tonko ook wel gewild! Maar wij lopen hiermee weer een gezondsheidsrisico. 12% van de Nederlanders,
dus zeker 1 op de 9 in jouw omgeving, heeft obesitas. 

Financiële gevaren
Vergelijk ik dat met de tegenwoordige tijd: dan is er een een boel minder gevaar. Minder direct gevaar in ieder geval: er is wel verkeer, criminaliteit, ongevallen, ziekte... maar de gemiddelde leeftijd is zeker omhoog gegaan. Er is echter wel meer indirect gevaar, gekoppeld aan mijn eigen gedrag: vooral financieel risico door stomme beslissingen (woekerpolis iemand?), of pech (beleggingshypotheek), of onwetendheid (niet weten dat je recht hebt op huur- of zorgtoeslag). Steeds meer mensen vallen wat dat betreft buiten de boot omdat ze financieel niet geleerd heb "weerbaar" te zijn: niet iedereen kan goed met geld omgaan. Voor alle hedendaagse gevaren zijn er tegenwoordig verzekeringen: ziektekosten, opstal, inbraak, glas, rechtsbijstand etc. Je kan het risico afkopen. Ook bijvoorbeeld de ziektekosten van je huisdier bijvoorbeeld, of de diefstal van een duur schilderij of erfstuk.

De ik maatschappij en leren
Er is dan ook nu minder samenwerking: we zijn een maatschappij die gericht is op het individu: het ik, en veel minder op het gezin. We hoeven niet meer samen het gevaar aan te gaan. Waar is nog die tijd dat iedereen in de straat oom en tante heette? Het is er nog wel, maar niet meer alom,en steeds minder.
Zoveel mogelijk leren van de wereld: dat is er goed in gebleven! We leven in het informatietijdperk, en als je nu wilt weten hoe je kunt overleven op bijvoorbeeld de toendra, dan kun je dat zo opzoeken. Sterker nog: je weet nu al wat de toendra ongeveer inhoudt ook al ben je er nog nooit geweest.

Beeldje uit de oudheid. Tonko leefde nog voor die tijd... 

Het grillige leven accepteren
En toch is het leven grillig. Ondanks dat we alles zoveel mogelijk hebben afgedekt. We hebben nog nooit zoveel welvaart gehad, en toch is het crisis. "Hoezo crisis? Ik heb nog geld en er is nog voedsel in de Appie" zei iemands oma laatst. Zij had de oorlog nog meegemaakt.
Berusten in je lot of in de goden. Acceptatie. Dat vinden we tegenwoordig vaak erg moeilijk. Ik stel me voor dat Tonko terwijl hij opgroeide, broertje en zusjes heeft verloren. En toen hijzelf vader werd (want hé! Hij is mijn voorouder he :) verloor hij zelf ook kinderen. Het was iets wat gebeurde. Pijnlijk, maar zoals het was. Pijn en lijden waren veel meer deel van het leven dan nu in mijn leven. En je moest gewoon doorgaan om te overleven.

Weet je wat ik denk? Het was voor Tonko veel draagbaarder omdat hij steviger in zijn samenleving stond. Gedeelde smart is halve smart. Dus is het leven grillig en kun je het even niet aan? Kijk om je heen en trek je sociale banden aan. Je vrienden, familie, buren, collega's... Tonko zou niet beter hebben geweten.

De Dood

"Though the color be fragrant
The flower will fall:
Who in this world of ours
Will last forever?"

Deze ode aan de kersenbloem wordt door ieder schoolgaand Japans kind geleerd, zo leer ik uit Let's Travel in Japan (1960). Alles is vergankelijk, zeker wijzelf, zo leren de Japanse schoolkinderen. Sommige ouders, zo vertelde mijn moeder laatst die op een basisschool werkt, houden hun kinderen weg van het overlijden en de begrafenis van een opa of oma. Ze willen de dood uit de belevingswereld van hun kinderen houden, om ze een gelukkige jeugd te geven.

Een gipsen schedel.

Ik  was 6 denk ik toen Castor doodging. Onze hond, een zwart-witte vuilnisbakkenras, ondeugend vaak, bedelde altijd bij het eten, maar luisterde ook goed, hield van rennen en had eeuwig mot met de teckel van de buren. Ik was nog nooit zo verdrietig geweest. Veel gehuild. Toen later een opa stierf, deed het me lang niet zoveel. Als kind van een babyboomgeneratie was ik kleinkind nummer zoveel die bovendien ver weg woonde van die opa. Maar die hond was mijn trouwe metgezel geweest.

Een kunstwerk dat ik recent als cadeau kreeg. De tanden zijn echt: van de kunstenaar zelf die een kunstgebit kreeg. De schedel is van hout, net als de boeken. Snap je nu de titel?

Toen ik 8 was schat ik, besefte ik me dat ik dood zou gaan, ooit. Zowaar als je leeft, zul je doodgaan. Het schokte me, weet ik nog, en ik wilde graag niet doodgaan. Eigenlijk het doodgaan zelf leek me niet zo leuk, pijn en lijden en zo, maar dood zijn kon ik niet echt iets over vinden. Mijn interesse in spiritualiteit begon toen. Mijn ouders hadden boeken in de kast staan, waarvan een aantal nu in mijn eigen kast staan: "Verruim uw bewustzijn" en "Drugs - Kruiden van Hemel en Hel". Inderdaad, overblijfselen uit het hippietijdperk :) En nu staat er ook een ander boek naast: "Het Tibetaanse boek van Leven en Sterven" door Sogyal Rinpoche, dat in mijn ouders tijd het Tibetaanse Dodenboek heette. Muzikanten als Jim Morrison haalden hier hun inspiratie uit.

Deze echte schedel stond eerst in het rariteitenkabinet van mijn vader. Sinds kort staat deze in mijn vitrinekast.  Mijn studeerkamer is er niet serieuzer op geworden helaas. 

Wat gebeurt er na je dood? Is er leven na de dood? Het zijn moeilijke vragen als je die oprecht wil beantwoorden. Als je de antwoorden zelf wil vinden -  en niet uit een boek, of het nou de bijbel is, een Boedhistisch boek of een oud hippie boek in de kast van je ouders - dan vertrek je eigenlijk op een lange reis. Een reis naar kennis, waarmee je je eigen wereld vormgeeft. Die boeken kunnen je wel inspireren, of zelfs overtuigen, maar uiteindelijk gaat het om wat je zelf voelt, en weet, wat waar is. Die reis kun je wat mij betreft nooit vroeg genoeg aan beginnen.

Artwork by Ronald Zeeman
Het boek dat ik in 2008 uitbracht met een schedel op de voorkant.
Op het blog The Book of Whispers kun je de eerste hoofdstukken lezen, je kan het boek ook bij mij bestellen.

De lege blik in een schedel is leeg. Als sterven je angst aanboezemt, en quotes als Ars Moriendi ("de Kunst van het sterven") en Momento Mori ("Gedenk te sterven") je niks zeggen, is dat erg logisch. Vraag jezelf dan eens af: waarom wil je niet sterven? Wat is er zo mooi aan het leven? Wat wil je nog doen voor het te laat is? En leef.

Mijn eerste Loesje poster

Mijn Schaduw

Muziek vervoert en geeft emotie. Het kan gevoelens verwoorden en betekenis geven. Dit prachtige nummer van Tool genaamd "Forty Six & 2" gaat over Carl Jung's theorie over de Schaduw en persoonlijke ontwikkeling. De mens heeft 46 chromosomen, de 2 extra refereren aan evolutie en groei. "Iedereen heeft een schaduw," schreef Carl Jung in 1938 in zijn boek Psychologie en Religie, "en hoe minder deze verwezenlijkt is in het bewuste leven van het individu, des te zwarter en dichter het is."

Deze video geeft uitleg over hoe het nummer de theorie beschrijft (met dank aan Drunvalo Melchizadek) en toont het werk van Alex Grey. 

Tekst:

My shadow's

shedding skin and

I've been picking

Scabs again.

I'm down

Digging through

My old muscles

Looking for a clue.

I've been crawling on my belly

Clearing out what could've been.

I've been wallowing in my own confused

And insecure delusions

For a piece to cross me over

Or a word to guide me in.

I wanna feel the changes coming down.

I wanna know what I've been hiding in

My shadow.

Change is coming through my shadow.

My shadow's shedding skin

I've been picking

My scabs again.

I've been crawling on my belly

Clearing out what could've been.

I've been wallowing in my own chaotic

And insecure delusions.

I wanna feel the change consume me,

Feel the outside turning in.

I wanna feel the metamorphosis and

Cleansing I've endured within

My shadow

Change is coming.

Now is my time.

Listen to my muscle memory.

Contemplate what I've been clinging to.

Forty-six and two ahead of me.

I choose to live and to

Grow, take and give and to

Move, learn and love and to

Cry, kill and die and to

Be paranoid and to

Lie, hate and fear and to

Do what it takes to move through.

I choose to live and to

Lie, kill and give and to

Die, learn and love and to

Do what it takes to step through.

See my shadow changing,

Stretching up and over me.

Soften this old armor.

Hoping I can clear the way

By stepping through my shadow,

Coming out the other side.

Step into the shadow.

Forty six and two are just ahead of me.

zie ook Schaduw (Jung) op Wikipedia.

Dood aan het poldermodel!

Herken je dat: je bent met een groep, en je weet nog niet wat je gaat doen of waar je heen gaat. "Wat gaan we doennnnnn?" is dan de vraag, iedereen heeft een mening, eindeloos gepraat, en vervolgens wordt een keuze gemaakt waar niemand het mee eens is. Ik heb het over het poldermodel: het Nederlandse consensusmodel waarin iedereen wint. Ik zeg: de fik erin! Waarom? Omdat het een over-datum-manier-van-overleggen is die de vooruitgang doodt en een dictator van iedere deelnemer maakt. Het is eeuwig zoeken naar het punt waar alle belangen samenvallen, en dat punt is er vaak simpelweg niet. 

Stel je eens voor dat iedere bloem zijn zegje had over het moment van water geven, welk bestrijdingsmiddel gebruikt wordt, wanneer ze gerooid worden, welke groottes herplant worden en welke verkocht.... dan krijg je nooit een bloeiend bosje bloemen meer op tafel!

Het poldermodel doodt de vooruitgang 

Een groepsbeslissing waarin iedereen zich kan vinden. Waarin ieder belang gehoord wordt. Zodat we verder kunnen. Voor de lieve vrede. Maar iedereen die mee doet, heeft dan de optie om de groepsbeslissing te dwarsbomen. In een consensus heeft iedereen het vetorecht. Wie heeft er baat bij de huidige situatie? Wie wil niet meegaan in de verandering? Die gebruikt zijn of haar vetorecht. Het poldermodel doodt de vooruitgang.

Waar gaan we heen? Wat gaan we doen? Gaan we luisteren naar die drabber die per se de eendjes wil voeren in het park? In de winter? Hij gaat maar door, moeten we hier naar luisteren? Wie heeft dat bedacht? 

Dictatuur van het individu 

De beste oplossing voor een vraagstuk moet niet bepaald worden door de belangen van één persoon, maar door de belangen van de groep. Een inflexibel persoon die niet meewil met de meerderheid, frustreert de belangen van de meerderheid. De omgekeerde wereld van democratie. Het brengt juist het tegenovergestelde van het doel van het poldermodel. Het gevolg? Mensen die flexibel zijn en meewerken aan het poldermodel zullen eerder hun eigen belangen en dus hun verzet opgeven. Zo lijden die onder mensen die inflexibel zijn en het proces frustreren. Het poldermodel maakt van iedere deelnemer een dictator.

Zie jij je eigen belang hier nog in terug? Het heeft de kleur rood. 

Gedrocht

Het poldermodel is vooral naar binnen gericht: het richt zich op de eigen belangen van de betrokkenen. En omdat iedereen tevreden gesteld moet worden, is het ook een traag, stroperig proces. Het uiteindelijk resultaat staat al snel mijlenver van de originele standpunten van de deelnemers. Zoals Hans Teeuwen al eens zei: "Zoveel water bij de wijn, dat er alleen maar water zal zijn".

Koester de verschillen

"Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal uw recht om het te zeggen met mijn leven verdedigen" schreef Evelyn Beatrice Hall in "de Vrienden van Voltaire (en overigens niet Voltaire zelf). Iedereen is verschillend en niet alle belangen zijn samen te brengen. In groepsdynamiek is het juist van groot belang dat mensen verschillen, zodat aan alle mogelijkheden wordt gedacht. Dan komt er echte vernieuwing. 

Als je de verschillen echt eert voor wat ze zijn en waar ze voor ze staan, dan erken je al snel dat er lang niet altijd een consensus bereikt kan worden. Pas dan kom je echt vooruit. Dus voorwaarts: Dood aan het poldermodel!